Gezichtsherkenning in stadions: Goed tegen discriminatie of gaat het te ver?

Nog altijd is er sprake van discriminerende en/of racistische spreekkoren in Nederlandse voetbalstadion. Laatst gebeurde het ook in De Grolsch Veste bij FC Twente, toen 'Het zijn de homo's, ja de homo's, het zijn de homo's van Groningen' luid in De Grolsch Veste klonk. Er werden zelfs Kamervragen gesteld over dit voorval.

De KNVB en de overheid willen dit soort spreekkoren, en dan in het bijzonder racistische, in de toekomst tegengaan met behulp van gezichtsherkenning. Bij FC Twente was dit lastig aangezien heel veel mensen het lied meezongen, maar er zijn ook veel gevallen waarbij slechts een klein groepje dader is. Bijvoorbeeld laatst bij FC Utrecht - Ajax, toen vier supporters van de thuisploeg een stadionverbod kregen na het racistisch bejegenen van Ajax-spits Brian Brobbey.

Zulke technologie is hard nodig, zegt Marjan Olfers. Olfers is hoogleraar sport en recht en lid van de commissie-Mijnals, die toeziet op de bevordering van diversiteit in het voetbal en uitvoering van het aanvalsplan racisme. "We zien dat mensen ernstig onder die spreekkoren lijden en dat de maatschappelijke geschoktheid groot is, of dit nu gaat over Joden, homoseksuelen of zwarte mensen. Ik vind het zeer ernstig dat strafzaken mislopen omdat bewijsvoering niet rondkomt", vertelt Olfers tegenover Trouw.

Om dit te doen moet er samengewerkt worden met voetbalclubs. Enkele clubs hebben voorstellen gedaan bij Sportinnovator, een overheidsclub die een inschrijving leidde om racistische spreekkoren te bestrijden met technologie, om technologie in te zetten voor het voorkomen van discriminerende spreekkoren. De voorstellen van Feyenoord, PSV en PEC Zwolle werden goedgekeurd, die van SC Cambuur werd afgewezen en die van ADO Den Haag is nog in behandeling. Olfers: "We willen een proeftuin creëren met bedrijven, clubs, supporters en politie samen met de gemeenten om oplossingen te testen en te ontwikkelen. Juist het evenwicht van belangen van de partijen weegt zwaar", aldus het lid van de commissie-Mijnals.

Sportfilosoof en lector aan hogeschool Windesheim Ivo van Hilvoorde vindt het doel mooi, maar zet zijn vraagtekens bij het middel dat gebruikt wordt om het doel te bereiken. "De noodzaak van racismebestrijding staat buiten kijf. Echter, het grote techno-optimisme als middel om een maatschappelijk, moreel probleem op te lossen, vind ik wat naïef. Sport is hiervoor nu een gesubsidieerde proeftuin", zegt Van Hilvoorde.

Gezichtsherkenning is een goed werkend middel om daders van discriminerende spreekkoren op te sporen. Echter gaat automatische gezichtsherkenning in voetbalstadions wel een beetje ver, vindt ook de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). "Automatische gezichtsherkenning mag enkel bij een zwaarwegend algemeen belang, bijvoorbeeld beveiliging van een kerncentrale. De bestrijding van racisme is belangrijk, maar clubs moeten dan aantonen dat er absoluut geen andere manier is om te identificeren", vertelt de woordvoerder van de AP.

Zowel de clubs als de KNVB laten niet veel los over het gebruik van gezichtsherkenning. De KNVB laat het bij een klein statement. "Hier is wel mee geëxperimenteerd bij een aantal clubs", zegt de woordvoerder van de voetbalbond. Aan de andere kant weet ook de KNVB dat er grenzen zijn en je niet zomaar overal ongevraagd en zonder te melden gezichtsherkenning mag toepassen.

De grens opzoeken

Omdat er geen duidelijke voorschriften zijn omtrent het gebruik van gezichtsherkenning, zoeken verschillende voetbalclubs de grens op, waaronder Ajax. In de Johan Cruyff ArenA wordt gewerkt met een geavanceerd camerasysteem met gezichtsherkenning van het Chinese merk Hikvision, dat omstreden is wegens het inzetten van het systeem ter observatie van het Chinese volk.

Ajax en de ArenA willen dan ook niks kwijt over de samenwerking. "Wij communiceren bewust niet over de verschillende specificaties van onze camerasystemen. Het past bij de club en het stadion om, indien gewenst, gebruik te maken van innovaties."

Supportersvereniging De Feijenoorder van Feyenoord is ook sceptisch over het gebruik van dergelijke software. "Voor het ontstaan van zo’n sfeer van surveillance richting supporters hebben we grote huiver. Als je bij binnenkomst al potentieel verdachte bent, neigt dat naar Chinese toestanden met beoordeling van je gedrag en met identificatie", aldus interim-voorzitter Kees Lau.

Olfers vindt het noodzakelijk om dit onderwerp vanuit juridisch oogpunt te bekijken. "Het gaat mij in de eerste plaats om wetsovertredingen. Als de KNVB en/of de clubs verder willen gaan dan racismebestrijding, dan is dat een belangenafweging voor de rechter. Maar ik ben wel voor enig fatsoen."

Dit is juist de reden dat Van Hilvoorde niet zo enthousiast is. "Wil je de vrije meningsuiting in stadions en straks ook in kroegen, op straat en op televisie begrenzen? Wat is wel en niet kwetsend, en hoe weegt de technologie de context, of het kwaadwillend en schokkend is?", besluit van Hilvoorde.

Wat vind jij van gezichtsherkenning in voetbalstadions?

[totalpoll id="198672"]

Appgebruikers kunnen stemmen via deze link.